Yapay zekâ teknolojisini konuştuğumuz şu günlerde: Yapay zekâ teknolojisinin, gazetecilik alanı noktasında da yenilikler getirdiğini görebiliyoruz. Birçok gazetecinin, yapay zekâ vasıtası ile haber metni ürettiklerine şahit olabiliyoruz.
Peki, bu durum ne kadar etik?
Son günlerde oldukça tartışılan bu soru karşısında, birçok teori öne sürülebiliyor. Özellikle geleneksel haber yazım teknikleri anlamında yaşanan bazı etik problemlerin, yapay zekâ teknolojisi ile süreğenleştiği bu teorilerden bir tanesi… Yine bir başka teori ise: Haber metnini oluşturan gazetecinin kaleminden izler taşıyan haber metinleri, retorik ve yapısal açıdan farklılık göstermesinden kaynaklı olarak okuyucu estetiği açısından önemli bir kavramdır. Bu bağlamda, yapay zekâ ile üretilmiş metinlerin tek tip özellikler taşımasından dolayı, okuyucuyu uzaklaştıran etmen olabileceği ve ezbere okuma stilinin kronikleşeceği tartışmaların ana hatlarını oluşturuyor.
Yapay zekâ ile oluşturulmuş haber metinleri ne kadar sağlıklı?
Ben yapay zekâ teknolojisinin ülkemize giriş serüvenini, drone teknolojisinin ülkemize giriş serüvenine benzetiyorum.
Hatırlar mısınız? Bilmiyorum.
Drone teknolojisi ülkemizde ilk olarak ya da ilklerden biri olarak, kötü niyetli insanlar tarafından kız yurtlarında yaşayan kız öğrencileri röntgenlemek amacıyla kullanılmıştı. Maalesef yapay zekâ teknolojisi de ülkemizde, okumaktan imtina eden, okumadığı için yazamayan gazeteciler tarafından başvurulan ana kaynak olarak karşımıza çıkmaktadır. Yine yapay zekâ teknolojisi ülkemizde, çoğunlukla başka insanları taklit etmek, sahte fotoğraf manipülasyonları yapmak, kolay yoldan gelir elde etmek gibi amaçlar doğrultusunda kullanılıyor. Kısacası yapay zekâ teknolojisini, en doğru, en faydalı, en verimli bir şekilde kullanmak yerine, maalesef saçma sapan amaçlar doğrultusunda kullanıyoruz. Konuyu bu açıdan ele aldığımızda, haber metinlerini yüzde yüz yapay zekâ teknolojisini kullanarak hazırlamak ve “Copy Paste Haberciliği (Kopyala-Yapıştır Haberciliği)” yapmak etik bir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu yönüyle haber metinlerini, yapay zekâ ile oluşturmak pekte sağlıklı bir durum değildir.
Habercilik açısından, yapay zekâ teknolojisini nasıl kullanabiliriz?
İstismar kavramının tanımı, iyi niyetin kötüye kullanılması olarak gerçekleştirilmektedir. Konuya bu pencereden baktığımızda, maalesef yapay zekâ teknolojisi ile mesleki gereklilikleri istismar edebiliyoruz. Durumu bir örneklem üzerinden açıklayacak olursak; bir gazeteci olarak görevimiz olan, haber yazma işini tam anlamıyla yapay zekâ teknolojisine bırakırsak, mesleki sorumluluklarımızdan kaçtığımız gibi yapay zekâ teknolojisini de sağlıklı kullanamayız.
Yapay zekâ teknolojisini, mesleki sorumluluklardan kaçmak için kullanmak yerine, habercilik açısından önemli olan “Double Check (Çift Kontrol)” kavramı açısından kullansak sizce nasıl olur? Başka bir yönüyle yapay zekâ teknolojisini, haber tarama, örnek olay tarama faaliyetleri ve oluşturulacak olan haber metinlerinin olay örgülerinin, aynı denebilecek olay örgülerinden oluşturulmuş haber metinleriyle kıyaslayarak doğru haber metinleri oluşturmak için kullansak, sizce nasıl olur? Öte yandan yapay zekâ teknolojisini, doğru ve etik haber metinleri oluşturabilmek için kullansak sizce nasıl olur?
“Çok güzel olur” değil mi?
Maalesef her konuda olduğu gibi teknolojik imkânları, sağlıklı kullanmak yerine çıkar ve menfaatlerimiz doğrultusunda sağlıksız bir şekilde kullanmayı tercih ediyoruz.
“Yapay zekâ teknolojisi ile üretilmiş, “Copy Paste (Kopyala Yapıştır) Haberciliği” intihaldir, veri hırsızlığıdır diyebilmemiz mümkündür.”
Size ait olmayan bir şeye, gayri meşru sahip olmaya çalışmanın tanımı nedir? Hırsızlıktır değil mi?
İşte değerli dostlarım, sizin emeğiniz olmayan bir metni, sizinmiş gibi göstermenizin tanımı da hırsızlıktır. Yani intihaldir… Bu veriyi aldığınız kaynağınız, cansız bir yapay zekâ olsa bile… Dolayısıyla burada yapılması gereken elzem durum, yapay zekâyı sadece yardımcı bir kaynak olarak kullanmaktan geçmektedir.
Peki, konu bağlamında önerilerimiz nelerdir?
Yapay zekâ teknolojisini yasaklamak veya kullanım dışı bırakmak mümkün değildir. Dolayıyla yapay zekâ teknolojisi ile yaşamanın farkına varmamız gerekiyor. Bu bağlamda, yapay zekâ teknolojisini yasaklamak yerine, en doğru, en verimli, en sağlık nasıl kullanabileceğimizin yollarına yönelmeliyiz.
Söylerken bile tüylerim diken diken oluyor !
Düşünün, gazetecilik alanında bir akademisyen öğrencisini, yapay zekâ ile kopyala yapıştır haberciliğini tavsiye ediyor. Sonra öğrenci, ödevini yapay zekâya yaptırıyor. Daha sonra akademisyen, öğrencisi ödevini yapay zekâya yaptırdığı için şikâyetleniyor.
Allah aşkına! Burada sizce de bir tezatlık yok mu? Bu konu hakkındaki en büyük önerimiz, yapay zekâ teknolojinin getirdiği imkânları anlamadan, dinlemeden, sağlıklı kullanımını öğrenmeden ve öğretmeden, bilinçsizce hareket edilmemesi gerekiyor.